دنیای اقتصاد: معاملات آتی سکه طی سال گذشته روزهای پررونقی را در زمینه حجم معاملات و حضور دوباره معامله‌گران در این بازار به ثبت رساند، به‌طوری‌که حجم معاملات آتی سکه طی این سال به رقم دو میلیون و 740 هزار و 410 معامله رسید که از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم بی سابقه بوده است؛ اما دلایل بالا رفتن این حجم از معاملات در سال 95 را باید در 4 عامل جست‌وجو کرد؛ هرچند طلای جهانی طی سال گذشته فراز و فرود کمتری نسبت به سال‌های قبل داشت، اما در این سال شاهد افزایش‌های تند قیمت طلا در برهه‌های زمانی مختلف بودیم که این موضوع اثرات خود را بر بازار آتی نیز گذاشته و انگیزه ورود نقدینگی به این بازار را افزایش داد.
عامل دوم را می‌توان جهش قابل توجه نرخ ارز در برهه‌هایی از زمان دانست، به‌طوری‌که این جهش به تحرک در بازار طلا و بالطبع سکه آتی منجر شد. با توجه به نمودار شماره2 می‌توان گفت نقاط جهشی افزایش حجم معاملات در بازار آتی سکه دقیقا با زمان‌های افزایش نرخ ارز همزمان بوده است که این موضوع از اثر بالای دلار در تحرکات بازار آتی حکایت دارد. عامل سوم مبحث کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی در سال گذشته و البته از سال 94 بود، این سیاست که دولت برای خروج منابع از سیستم بانکی در پیش گرفت، نتوانست شرایط تامین مالی بخش واقعی اقتصاد را فراهم کند چراکه عملا رکود حاکم بر اقتصاد مانع از این مکانیزم می‌شد بنابراین بخشی از این منابع در دوره‌هایی بازارهای ارز، طلا و آتی را با رشد روبه‌رو ساخت. عامل نهایی توجه فعالان بازار به برخی نااطمینانی‌های سیاسی در حوزه‌های بین‌المللی و داخلی (همچون روی کار آمدن ترامپ در ایالات متحده و آغاز برنامه‌های انتخاباتی در داخل) بود که باعث تغییر سیاست فعالان بازارها شد؛ هرچند این تغییر وضعیت چندان پایدار نماند.
از سوی دیگر مقایسه رفتار معامله‌گران در دو دوره (روی کار آمدن دولت یازدهم و سال پایانی فعالیت آن) نشان دهنده رفتارهای متضاد در بازار آتی سکه است، این موضوع به خصوص در ماه‌های پایانی سال تشدید شده است، بخشی از این تغییر رفتار به دلیل مولفه‌های جهانی است و بخشی دیگر به دلیل شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور ما است.سال 92 با روی کار آمدن دولت، شاهد رکود و توقف فعالیت‌های سفته بازانه در بازارهای مختلف به خصوص بازار آتی بودیم، دلیل عمده این موضوع حذف نگرانی‌های اقتصادی و سیاسی صاحبان سرمایه در آن برهه زمانی و جایگزینی روش‌های توسعه‌ای سرمایه‌گذاری نظیر حضور در بورس اوراق بهادار بود. در آن دوره نگرانی‌ها از ریسک‌های سیاسی، تحریم‌های بیشتر، تورم، بی ثباتی اقتصادی و بی‌ثباتی بازارها از بین رفت و امید به رونق اقتصادی بیشتر شد. از طرفی با امضای برجام انتظارات از رونق اقتصادی در کشور افزایش یافت با این حال تاخیر در اجرای این برنامه‌ها باعث بازگشت برخی تصمیمات سفته بازانه در اقتصاد شده است.
در آن دوره نتیجه رفع نگرانی‌ها کاهش مشارکت صاحبان سرمایه در بازار آتی پا‌به‌پای بازارهای ارز و طلا بود به‌طوری‌که در آن دوره شاهد کوچ نقدینگی از بازارهای موازی به سمت بازار سهام و حتی بانک‌ها بودیم ولی در سال پایانی فعالیت دولت روی دیگری از این سکه را هم دیدیم و شرایط جدیدی رخ داد، به‌طوری که هر گونه نوسان قیمتی پای معامله‌گران را به بازارهایی مثل بازار آتی سکه باز می‌کند، فارغ از این تفاسیر سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چه اتفاقی باعث افزایش ضریب حساسیت معامله‌گران و صاحبان سرمایه نسبت به این بازارها شده است؟آیا روی کارآمدن ترامپ و احتمال افزایش ریسک‌های سیاسی موجب این شرایط شده؟ آیا تلاش دولت برای کاهش نرخ سود بانکی از مولفه‌های دخیل در این وضعیت نیست؟ (با توجه به رکود حاکم بر بخش واقعی اقتصاد) آیا این رفتار را می‌توان ناشی از ترس از بازگشت تورم یا احتمال بی‌ثباتی اقتصادی در بازارها دانست؟ یا باید این رفتار در بازار آتی را تابع انتخابات سال جاری و حساسیت‌های بازار به این موضوع دانست؟
بیشترین و کمترین حجم معاملات آتی
رونق معاملات در سال گذشته به اندازه‌ای بود که رکورد 4 ساله حجم معاملات طی این سال و در تاریخ 6 دی ماه شکسته شد، به‌طوری‌که بورس کالای ایران شاهد استقبال خوب سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از بازار آتی سکه بود و در مجموع 30 هزار و 821 قرارداد در پنج نماد معاملاتی طی یک روز امضا شد تا رکورد چهار ساله این معاملات شکسته شود. آخرین بار در هشتم مهر سال 1391 بود که حجم معاملات آتی سکه از مرز 30 هزار قرارداد فراتر رفت. در این راستا بیشترین افزایش حجم هفتگی معاملات در هفته منتهی به 16 دی و پس از هفته‌ای که شکستن رکورد 4 ساله رقم خورد، اتفاق افتاد و به نوعی می‌توان گفت این افزایش را ادامه دار کرد.طی هفته منتهی به 16 دی این بازار با ثبت رقم 255 هزار و 154 معامله بیشترین حجم معاملات را رقم زد. اما کمترین حجم معاملات هفتگی طی سال گذشته نیز در هفته منتهی به 6 آبان رخ داد، به‌طوری‌که حجم معاملات طی این هفته به رقم 18 هزار و 800 معامله رسید، این کاهش حجم به دلیل شرایط رکودی بازار رخ داد و بورس کالا را در آن برهه ملزم به کاهش وجه تضمین به‌عنوان محرک و راهکاری برای خروج از شرایط رکودی کرد.
مسیری که طلا طی کرد
تغییرات طلای جهانی از ابتدای سال گذشته تا ابتدای سال جدید شمسی نشان‌دهنده این است که طلا به یک ثبات سالانه قیمتی دست پیدا کرده است، به‌طوری‌که طلای جهانی در ابتدای سال 95، مقارن با 22 مارس 2016 برابر با 1244 دلار بوده است و در ابتدای سال 96 برابر با 1252 دلار بوده است. این موضوع نشان دهنده این است که طلا در بازه زمانی یکساله رشدی 8 دلاری را ثبت کرده است، رشدی که با مقدار ناچیز خود نشان‌دهنده ثبات سالانه در قیمت طلای جهانی می‌تواند باشد؛ البته روند تغییرات و نوساناتی که در طول یک سال گذشته ثبت شده متناسب با شرایط مختلف متفاوت بوده اما مقایسه دو وضعیت ابتدا و انتهای سال نشان‌دهنده بازگشت بازار به ارقام سابق خود است. با این حال طلای جهانی طی سال گذشته (با توجه به نمودار 10ساله تغییرات قیمتی) می‌توان گفت یکی از با ثبات‌ترین سال‌ها را به ثبت رسانده و باید گفت فراز و فرود قیمتی کمتری را نسبت به سال‌های دیگر به ثبت رسانده است. عوامل تعیین‌کننده مسیر آینده بازار آتی سکه را باید در چند موضوع مهم و تاثیر‌گذار جست‌وجو کرد که پیوسته در شرایط مختلف اثرگذاری خود را در این بازار به منصه ظهور رسانده‌اند؛ عواملی همچون طلای جهانی، نرخ داخلی دلار، شاخص دلار در بازارهای جهانی، تورم، رشد بازارهای موازی به خصوص بورس، خروج از رکود و تضعیف یا تقویت سفته‌بازی در بازارهای نقدی و دلار مهم‌ترین موضوعات اثرگذار بر مسیر آینده بازار آتی سکه محسوب می‌شوند.
نمودار شماره1
نظرات