عرضه اولیه یا عرضه جهت فرار؟
علیرضا خان‌محمدی/کارشناس ارشد بازار سهام
در این یادداشت قصد دارم در رابطه با عرضه اولیه و چالش‌های ایجادشده کمی صحبت کنم. در سال‌های اخیر با رشد بازار بعضی از شرکت‌ها علاقه‌مند به ورود به بازار سهام، این بازار شفاف و جذاب شدند که برای آنها مزیت‌های فراوانی به‌همراه داشت. در ابتدای این عرضه اولیه شرکت‌هایی با بنیاد قوی وارد بازار‌شدند و سود خوبی را به سهامداران خود رساندند. از گذشته این ذهنیت وجود داشت که عرضه‌اولیه‌ها سودده هستند و می‌توان آنها را در سبد بلندمدت داشت اما به‌مرور زمان سازمان بورس و اوراق‌بهادار کمیت را به کیفیت ترجیح داده و بدون سازوکار متناسب هر شرکتی را مهر تایید زده و روانه بازار کرده‌است. شرکت‌هایی که اخیرا عرضه اولیه شده‌اند، از نظر ساختاری و بنیادی ضعف‌هایی داشته‌اند که با رشد صنعت همخوانی ندارد و به‌رغم رشد صنعت، عملکرد ضعیفی داشته‌اند که در نهایت به ضرر بازار و سهامدار تمام شده‌است.
در ادامه به برخی از مشکلات و پیشنهاد‌ها جهت رفع اشکال‌ها خواهم پرداخت؛ یکی از مهم‌ترین علل وضع موجود نبود نظارت کافی بر فرآیند پذیرش شرکت‌ها و ارزیابی دقیق ساختار مالی شرکت و ارزش‌گذاری‌هایی فراتر از ارزش ذاتی شرکت‌ها است که موجب ورود شرکت‌هایی باکیفیت پایین به بازار شده‌است. از طرفی هم شرکت‌ها در ارائه اطلاعات مالی و عملیاتی خود صادق و شفاف نبوده و این امر موجب‌شده سرمایه‌گذاران و تحلیلگران گمراه شده و نتوانند تصمیمات سرمایه‌گذاری درستی براساس دیتاهای موجود اتخاذ کنند. موضوع مهم بعدی که در بعضی از شرکت‌ها تبدیل به یک معضل بزرگ و پر چالش شده این است که برخی سهامداران عمده به‌جای تمرکز بر رشد بلندمدت شرکت، به‌دنبال کسب سود کوتاه‌مدت از طریق عرضه اولیه و حتی عرضه‌های سنگین در زمان رونق هستند و حتی این نقص در ساختار مالکیت را موجب‌شده و این تمرکز مالکیت در دست تعداد معدودی سهامدار عمده، عاملی در جهت کاهش شفافیت و افزایش ریسک کنترل شرکتی شده‌است. از طرفی ابزارهای نظارتی موجود برای کنترل رفتار سهامداران عمده و حفظ حقوق سایر سهامداران کافی نیست و در این راستا نیاز است قوانین مجدد بررسی و اصلاح شود.
سرچشمه این مشکلات چیست؟
شرکت‌ها به دلیل نیاز به جذب سرمایه و دولت‌ها برای ایجاد رزومه و نشان‌دادن اینکه به فکر بازار سرمایه هستند، تمایل دارند فرآیند پذیرش را تسریع کرده و بر کیفیت شرکت‌ها کمتر تاکید کنند، از آن‌طرف قوانین و مقررات موجود در برخی موارد به اندازه کافی جامع و دقیق نیست و خلأهای قانونی راه را برای ورود شرکت‌ها با عملکرد ضعیف بازگذاشته است.
۶ راهکار بهبود‌دهنده
۱- تقویت نقش نهادهای نظارتی: سازمان بورس باید با به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص، تجهیز به ابزارهای تحلیل پیشرفته و تقویت اختیارات نظارتی، بر فرآیند پذیرش شرکت‌ها نظارت دقیق‌تری داشته‌باشد.
۲- شفاف‌سازی اطلاعات: یکی از مواردی که اخیرا بسیار به‌چشم می‌خورد، شرکت‌ها اطلاعات مالی و عملیاتی خود را به‌صورت دقیق، شفاف و به‌موقع منتشر نمی‌کنند.
۳- ساختار مالکیت: بهبود حاکمیت شرکتی که بیش از پیش باید تقویت شود.
۴-تقویت ابزارهای نظارتی: ابزارهایی مانند حقوق رای مضاعف برای سهامداران خرد، محدودیت فروش سهام توسط سهامداران عمده و مکانیزم‌های پاسخگویی مدیران می‌توانند در کنترل رفتار سهامداران عمده موثر باشند.
۵- توسعه بازار بدهی: توسعه بازار بدهی یکی از عوامل مهمی است که تاثیر زیادی بر کاهش فشار روی بازار سهام برای جذب سرمایه دارد.
۶- اصلاح قوانین و مقررات: قوانین و مقررات موجود باید به‌گونه‌ای اصلاح شوند که خلأهای قانونی برطرف شده و از حقوق سرمایه‌گذاران به‌طور کامل محافظت شود.گاهی تعداد زیاد قوانین خود عامل گمراهی و بروز چالش‌ها در بازار سرمایه می‌شود که در این سال‌های اخیر همه فعالان آن را تجربه کرده‌اند.
خلاصه کلام
بهبود وضعیت عرضه‌های اولیه نیازمند اقدامات قاطع، جامع و چندجانبه است که در آن تمامی ذی‌نفعان بازار سرمایه از جمله شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران، نهادهای نظارتی و دولت مشارکت فعال داشته باشند. با اجرای این راهکارها می‌توان به ایجاد یک بازار سرمایه شفاف، کارآمد و پایدار کمک کرد.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات