شگفتی پاییزی بورس تهران
دنیای‌اقتصاد- محمد امین خدابخش : روز گذشته را می‌توان روز شگفتی پاییزی بازار سهام ارزیابی کرد. در این روز شاخص کل بورس میزبان رشدی بود که در طول ۲۰ماه گذشته بی‌سابقه بوده است. بر این اساس افزایش ۴۹/ ۳درصدی نماگر اصلی بازار سهام در حالی رقم خورده که از ۲۵بهمن‌ماه سال۹۹ ثبت چنین جهش روزانه در دماسنج اصلی بازار سهام بی‌سابقه بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغییرات یادشده در شرایطی به ثبت رسیده که کل صعود شاخص کل در هفته قبل از آن تنها ۴۲/ ۳درصد بود. با این حال این تنها تغییر مهم رخ داده در روز شنبه نبوده است. اندکی دقت بیشتر در آمار موجود حکایت از آن دارد که طی روز شنبه پس از ۲۴روز متوالی جریان خروج پول حقیقی در بورس تهران معکوس شده است. در این روز به میزان ۲۸۸میلیارد تومان به‌طور خالص پول راهی بورس تهران شده که نسبت به میانگین خروج پول حقیقی‌ها طی یک هفته قبل از آن به میزان ۲۹۷میلیارد تومان در روز، تغییری قابل توجه است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» حکایت از این واقعیت دارد که با تغییر نحوه حمایت از بورس طی یک هفته اخیر آنچه توانسته اثری مضاعف بر بازار مذکور بگذارد، شتاب گرفتن روند صعودی نرخ ارز است که به یک‌باره حجم بالایی از تقاضای حقیقی را روانه بازار سهام کرده است. اینطور که به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران خرد در روزهای گذشته تجربیات مشابه خود در روزهای ابتدایی سال۹۹ را در ذهن مدل‌سازی می‌کنند و در شرایطی که رشد قیمت‌ها در بازارهای دارایی احتمال صعود تورمی بورس را هم افزایش داده، بدون در نظر گرفتن ناملایمات موجود و تجربیات تلخ قبلی، سرمایه‌های خود را به سمت بازار مذکور گسیل کرده‌اند؛ گسیلی که درصورت ثبات وضع موجود می‌تواند به صعود بیشتر نمادهای شاخص‌‌ساز و در نتیجه شاخص کل بورس منتهی شود.
بورس تهران روز گذشته معاملاتی پر رونق را به نظاره نشست. در این روز فعالان بازار میانگین وزنی قیمت‌ها را به میزان ۴۹/ ۳درصد ارتقا دادند تا تنها در یک روز رکوردی برابر با کل رشد به‌ثبت رسیده طی یک هفته اخیر در شاخص‌کل را رقم بزنند. آنچه که در این روز از اهمیت بسزایی برای فعالان بازار برخوردار بود، آشتی حقیقی‌های بازار سهام پس از مدتی طولانی بود که پشت‌سر گذاشتن مقاومت مهم ۳/ ۱میلیون واحدی را به‌دنبال داشت. اینطور که به‌نظر می‌رسد عامل تورم انتظاری در کنار آثار ملموس بسته حمایتی از بورس سبب این افزایش بوده‌است.
سبز پررنگ شاخص‌کل
نخستین روز از هفته‌جاری بدون‌شک روزی دور از انتظار برای فعالان بازار سهام بوده‌است. در این روز افزایش پرشتاب قیمت‌ها در بازار سهام به آسانی توانست از سد ناامیدی موجود در این بازار که در‌ماه‌های اخیر به‌شدت تشدید شده بود، بگذرد و نشانه‌هایی از رونق معاملات حقیقی را در بازار سهام بروز دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از آغاز معاملات روز گذشته تا پایان آن تداوم حمایت از بازار سهام در کنار ورود پول حقیقی سبب‌شده تا شاخص‌کل بورس رشدی ۴۹/ ۳درصدی را شاهد باشد. ثبت چنین رقمی به این معنا است که نماگر یادشده به یمن صعود بیش از ۴۴هزار واحدی خود در خلال معاملات این روز نه‌تنها توانسته به آسانی از سد مقاومت یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحدی بگذرد، بلکه با ثبت ارتفاع یک‌میلیون و ۳۲۸هزار‌واحدی در این روز به کلی خیال سرمایه‌گذاران را درخصوص تعلل تقاضا در این سطح راحت کرده‌است.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» حکایت از این واقعیت دارد که ثبت چنین جهشی از تاریخ ۲۵ بهمن‌ماه سال۱۳۹۹ بی‌سابقه بوده‌است. همین امر حکایت از آن دارد که بسته حمایتی دولت که همچنان می‌توان انتقادهای زیادی را به سبب در‌نظر نگرفته‌شدن برخی از ملاحظات اصولی به آن وارد دانست، تاکنون موفق بوده‌است. بورس تهران در حالی طی اولین روز معاملاتی هفته‌جاری تقریبا به میزان کل هفته گذشته افزایش داشته که تا همین روز قبل هیچ‌کس انتظار چنین صعودی را از نماگر اصلی این بازار نداشت.
نگاهی به گفته‌های کارشناسان بازار سهام نشان می‌دهد که اگرچه برخی از فعالان بازار در شرایط کنونی نسبت به اوج‌گرفتن قیمت‌ها خوشبین هستند اما به دلیل آنکه تا پیش از این تمامی حمایت‌ها در بازار یادشده بیراهه رفته است، کمتر کسی هم‌اکنون به مداوم‌بودن روند صعودی کنونی می‌تواند اعتماد کند. البته از طرفی دیگر هم نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که در صورت اعتماد دوباره مردم به این بازار، بدون‌شک تداوم شاخص‌کل به سطوح بیشتر از محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰هزار‌واحدی امری کاملا شدنی است. اینطور که به‌نظر می‌رسد افکار عمومی نیز اگرچه همچون گذشته حضور دائمی در بازار سهام را امری پر‌ریسک می‌انگارد اما به سبب برخی از ناهنجاری‌های موجود در اقتصاد ایران بعید نیست که بازهم بخواهد به این بازار اعتماد کند، مخصوصا آنکه از حضور پررنگ حقوقی‌ها در طرف خرید بازار سهام اطمینان‌خاطر داشته باشد و این حمایت را در میان‌مدت پایدار تلقی کند، اما نقاط قوت و ضعف روند صعودی تازه از راه رسیده، چیست و در چه صورتی می‌توان روی آن حساب کرد؟
ریسمان سیاه و سفید بازار سهام
اینکه بازار سهام چگونه در دام رونق حبابی سال۹۹ افتاد و چگونه در یک وضع‌حمل فرسایشی هر آنچه به‌عنوان هبه تورم جذب معاملات کرده بود را پس داد، دیگر این روزها به داستانی پرغصه بدل‌شده که تکرار آن هیچ سودی ندارد، اما آنچه که می‌توان از وقایع گذشته بر این بازار دریافت، این است که فرار از تورم نه فقط در سال‌های منتهی به فروپاشی قیمت‌ها در سال۹۹ بلکه در ادوار دیگری که رشد قیمت دلار بر جامعه سایه سنگین داشته، خودنمایی کرده است، اما آنچه که هم‌اکنون باید دریافت این نکته است که به هنگام افزایش ابهام نسبت به آینده به‌خصوص وقتی این ابهام ناشی از نامعلوم بودن ارزش پول کشور باشد، احتمال هجوم به بازارهای دارایی کاملا وجود دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شرایط کنونی بازار سهام از پتانسیل خوبی برای بازگشت به سطوح بالاتر برخوردار است. ریشه‌های چنین دیدگاهی را می‌توان در دو عامل مهم جست‌وجو کرد. نخست آنکه رشد قیمت دلار و رسیدن بهای آن به محدوده ۳۶هزار‌تومان در بازار آزاد موجی جدید از انتظارات تورمی را به بازارهای دارایی و مردم عادی منتقل کرده و در حال‌حاضر برای مهار قیمت دلار چشم‌انداز شفافی پیش‌روی مردم نیست. در سال۹۹ قیمت دلار در حالی در میانه کانال ۳۲هزار‌تومان در نوسان بود که بنا بر بررسی‌ها تنها یک عوامل توانسته بهای آن را با کاهش مواجه کند. این عامل نیز چیزی نبوده جز امیدواری مردم به مذاکرات احیای برجام که با روی‌کار آمدن جوبایدن در کاخ‌سفید احتمال آن تقویت شد، با این‌حال می‌دانیم که رفت و آمدهای مکرر درمیان تیم‌های طرف مذاکره تاکنون هیچ خروجی به‌جز مسکوت‌ماندن مذاکرات و پایان‌یافتن خوش‌بینی‌ها درخصوص آن نداشته است. در چنین شرایطی وقتی قیمت ارز ناشی از رشد مداوم پایه‌پولی و نقدینگی رشد می‌کند که به منزله رقیق و رقیق‌تر شدن ریال است، طبیعی است که با کوچک‌ترین تلنگری به قیمت ارز صحنه کل بازارها تغییر کند. در چنین شرایطی نمی‌توان به‌جز یکه‌تازی انتظارات تورمی چیز دیگری در بازارها مشاهده کرد. نکته مهمی که در این‌باره بهتر است در نظر بگیریم این است که بورسی‌ها این روزها به‌جز رشد قیمت دلار بازار شاهد افزایش بهای دلار در سامانه نیما نیز هستند که می‌تواند اثر مناسبی بر صورت‌های مالی داشته باشد، به‌خصوص آنکه اختلاف قیمت دلار نیمایی با آزاد در حال افزایش است و در صورتی‌که روند روزهای اخیر قیمت ارز متوقف نشود، می‌توان انتظار کاهش اختلاف دلار نیمایی با آزاد را داشت.
دومین عاملی که می‌تواند به‌عنوان پیشرانه جدی بازار سهام در‌نظر گرفته شود، ذهنیت بسیاری از فعالان بازار درخصوص افت بیش از حد قیمت‌ها در بازار مذکور است که در‌ماه‌های گذشته بارها از سوی کارشناسان تکرار شده و می‌تواند به‌عنوان یک قوه محرکه برای آشتی سرمایه‌گذاران خرد با بازار عمل کند، با این‌حال باید همچنان به این نکته نیز توجه داشت که این عامل زمانی می‌تواند به بازار سهام جهتی پایدار ببخشد که افزایش تقاضا در بازار به شکلی مداوم سبب آشتی حقیقی‌ها با بازار سهام شود. بنا بر داده‌های موجود روز گذشته مبلغ ۲۸۸میلیارد‌تومان خالص ورود پول به بازار سهام بوده که از سوی حقیقی‌ها انجام شده‌است. طبیعتا تداوم این حالت می‌تواند در روزهای پیش‌رو به‌عنوان یک سیگنال مثبت به فعالان بازار در‌نظر گرفته شود.
آن روی سکه خوشحالی
اما از کلیات آمار به‌ثبت رسیده احتمالات پیش‌روی بازار که بگذریم، توجه به این نکته ضروری است که ریسک‌های سیستماتیک همچنان در اقتصاد ایران بالا ارزیابی می‌شود. این نکته به این معنی خواهد بود که ابهام در قوانین یا عواملی که می‌تواند به شکلی برون‌زا بر اقتصاد کشور اثر بگذارد، همچنان بالا است. در این میان آنچه که اهمیت زیادی دارد این است که بدانیم مشخص نیست آینده رکود بازارهای جهانی و سیاست‌های ضد‌تورمی بانک‌های مرکزی نرخ بهره را در آن کشورها به کدام‌سو می‌برد و ترکیب نفت گران، تورم بالا و کاهش قدرت خرید چه بر سر تقاضا در اقتصاد جهانی خواهد آورد. این نکته مهمی برای بورس کامودیتی‌محور تهران است که خروج واقعی آن احتمالا در‌ماه‌های آتی مشخص خواهد شد. مضاف بر اینکه مشخص‌نبودن میزان و نحوه خرید سهام از سوی صندوق توسعه، خود عاملی است که ابهام در آینده را افزایش می‌دهد. فعالان بازار که تا به اینجای کار بارها مواردی نظیر فروش آبشاری سهام عدالت، آثار معاملات الگوریتمی، فروش سهام از سوی بازارگردان‌ها و مواردی از این دست را دیده‌اند، باید این نکته را نیز به‌خاطر داشته باشند که نامعلوم بودن مشی صندوق در خرید و فروش سهام همان‌طور که نمی‌تواند آینده‌ای دقیق برای پایان حمایت از بازار را ترسیم کند، به همان میزان شناسایی سود را هم در این بازار در هاله‌ای از ابهام می‌برد. توجه به این نکته از آن جهت اهمیت دارد که تاکنون شفاف‌سازی درخصوص رویکرد صندوق برای حفظ و بهبود سرمایه‌های بین‌نسلی در بازار سهام نشده و بازار صرفا به خشنود‌شدن از ورود پول به این بازار اکتفا کرده است.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات