سناریو‌‌‌‌‌‌‌های برجامی بورس
نامدار بهشتیروی / کارشناس بازار سرمایه
در موقعیت کنونی احتمال اینکه برنامه جامع اقدام‌مشترک یا هر نوع توافقی که منتج به تسهیل فروش نفت و بازگشت منابع حاصل از صادرات نفت شود، امری تقریبا محقق‌نشدنی است. به‌طور کلی ناامیدی در این زمینه طی چند وقت اخیر باعث شد تا حدودی نرخ اسکناس آمریکایی تحت‌تاثیر قرار گیرد. با توجه به تشدید تقاضا و تشکیل موجی از خرید مشاهده می‌شود که سطوح حمایتی فعلی دلار در بازار آزاد تقریبا تثبیت شده‌است. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، بازار در حال کف‌سازی در ارقام شکل‌گرفته برای نرخ دلار است.
با توجه به لایحه بودجه‌سال۱۴۰۲ در بخش مالیات یا درآمدهای عمومی حصول کامل درآمدها با احتمال کمی همراه است. بر این اساس شکل‌گیری کسری‌بودجه در چنین شرایطی با ارقامی بالاتر از اعداد کنونی برای انتهای سال‌آینده دور از انتظار نیست. حال در صورتی‌که برجام به بن‌بست برسد احتمالا بار دیگر در زمینه فروش نفت با مشکلاتی مواجه خواهیم شد، در این حالت باید از مسیر واسطه‌‌‌‌‌‌‌ها یا دلالان نفتی اقدام به عرضه محصولات در بازار شود.
با توجه به اینکه چین وارد مذاکره با روسیه شده، بنابراین ممکن است مانند گذشته خرید نفت از ایران را در دستور کار قرار ندهد. با توجه به موضوعات مطرح‌شده تشدید شرایط تورمی در فضای اقتصادی کشور دور از ذهن نیست. در چنین موقعیتی طبعا نرخ فروش برخی از شرکت‌ها افزایش پیدا خواهد کرد. در این میان ممکن است یکسری از شرکت‌های صادراتی ارز خود را با دلار توافقی به‌فروش برسانند که احتمالا موفق به کسب سود قابل‌توجهی شوند. بالطبع این مهم بازار سرمایه هم می‌تواند پا در مسیر افزایش شاخص‌های سهامی بگذارد. متاسفانه مدتی می‌شود که برخی از شرکا از جمله کشور عراق محصولات خریداری‌شده را به کشور باز‌می‌گردانند.
در مراودات بانکی با عراق، چین و حتی برخی از بانک‌های هند مشکلاتی ایجاد شده‌است. با توجه به تحریم ۱۷ بانک عراق به‌نظر می‌رسد شرایط کشور در منطقه سخت خواهد بود البته در برخی مواقع که شرایط بدین صورت پیش‌می‌رود ممکن است پیشنهادهای توسعه‌ای از سایر شرکا دریافت شود. به‌عنوان مثال روسیه که درگیر تحریم بوده و به‌نوعی دچار انزوا شده‌است می‌تواند با ایران وارد تعاملات جدی‌تری شود. با درنظر گرفتن اینکه تحریم ایالات‌متحده آمریکا و اروپا می‌تواند مانع از فروش محصولات روسیه در بازارهای جهانی شود، حال ایران می‌تواند با ایجاد فضا بازاری مصرفی برای محصولات روسیه را در کشور فراهم کند؛ از طرفی واردات محصولات و مواردی که روسیه از طریق سایر کشورها در گذشته انجام می‌داد، در موقعیت کنونی می‌تواند از طریق ایران صورت پذیرد. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد طرفین مذاکرات عملا به‌دنبال احیای برجام نیستند.
هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک شویم احتمالا تصمیمات می‌تواند با تعدیلاتی در زمینه بین‌الملل همراه شود. حال چند سالی از ریاست‌جمهوری بایدن می‌گذرد و عملا برای ایران فرصت خاصی ایجاد نشد و به‌عبارتی بی‌فایده بوده‌است. تشدید روند فرسایشی احیای برجام باعث شده‌است که طرف ایرانی رغبتی برای بازگشت به میز مذاکرات نداشته باشد، مضاف بر اینکه اکنون به طرق دیگری درآمدهای ارزی کشور تامین می‌شوند. هرچند ابهامات متعددی در بازار وجود دارد اما در عین‌حال مدتی است که ارزش معاملات مقداری افزایشی شده و در ارقامی در محدوده ۶ تا ۷ هزار‌میلیارد تومان در حال نوسان است.
به هر روی بازار سرمایه مقداری با اقبال از سوی سرمایه‌گذاران خرد مواجه می‌شود، اخبار منفی باعث تغییر سمت و سوی معاملاتی سرمایه‌گذاران سهامی می‌شود. در چنین موقعیتی حرکت به سمت بازارهای موازی نظیر دلار، طلا و غیره از جمله اهداف نقدینگی خواهد بود. به‌طور کلی پیچیده‌شدن شرایط به نفع بازار سرمایه نیست؛ گرچه پیش‌بینی می‌شود که نرخ دلار افزایشی شود، به‌تبع آن رشد نرخ‌های توافقی و نیما در بازار صورت پذیرد و به‌عبارتی نرخ فروش شرکت‌ها نیز بالاتر از سطوح فعلی قرار گیرد اما نباید فراموش کرد که حقوق و دستمزدها، هزینه‌های ثابت، نرخ حامل‌های انرژی و غیره نیز رشد خواهد کرد، بنابراین نمی‌توان امید داشت که تشدید تحریم بتواند وضعیت بازار سرمایه را بهبود بخشد و در صورتی‌که شرایط تورمی سخت‌تر از گذشته شود و مردم به سمت سایر دارایی‌های دیگر به غیر‌از‌ریال حرکت کنند، در این شرایط با درنظر گرفتن نرخ دلار ممکن است سرمایه‌گذاران روی به خرید ارز آورند.
بازار سرمایه نیز در بلندمدت (بازه یک تا دوسال) در راستای انطباق با سایر بازارها می‌تواند افزایشی شود.
تجربه نشان داده‌است که با یک وقفه زمانی بازارها با یکدیگر منطبق می‌شوند، در عین‌حال گذشته‌نگر بازار سرمایه نشان می‌دهد بیش از ۷۰درصد مواقع بورس توانسته از سایر بازارها پیشی بگیرد. از سال۱۳۷۰ تاکنون نیز ارزیابی بازه‌های زمانی ۵ تا ۱۰ساله نشان می‌دهد، در بازه‌های ۵ ساله بیش از ۶۸درصد ایام و در بازه‌های ۱۰ساله بیش از ۸۸درصد ایام از سایر بازارهای موازی نظیر دلار، طلا، مسکن و مستغلات بازدهی بیشتری کسب کرده‌است. اکنونی به لحاظ زمانی بیش از ۲ سالی می‌شود که بازار سرمایه در حال درجازدن یا کاهش نماگرهای سهامی است.
اغلب فعالان این حوزه نیز بر این باورند که بازار در حال انطباق با دلاری نزدیک نرخ آزاد است. اگر به‌طور مجدد افزایش نرخ ارز صورت پذیرد یقینا انعکاس این مهم در بازار سرمایه قابل‌مشاهده خواهد بود.
به اعتقاد بنده تا زمانی‌که کشور درگیر تورم است بازار سرمایه نیز می‌تواند افزایش پیدا کند.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات