تقویت شائبه رهاسازی بورس
ابراهیم سماوی/تحلیلگر بازار سرمایه
روز گذشته بازار سرمایه طبق انتظاری که می‌رفت یکی از روزهای بسیار خونین خود را پشت سر گذاشت. در این خصوص شاید نهاد ناظر نتواند مستقیما درباره ریسک‌هایی که به بازار سرمایه سرایت پیدا می‌کند، اقدامی انجام دهد؛ اما با توجه به اختیاراتی که دارد می‌تواند نقش نظارتی خود و همچنین حمایتی از سهامداران را به خوبی ایفا کند. یکی از ابزارهایی که در این خصوص در دست نهاد ناظر است مربوط به بحث دامنه نوسان است. اگر یک نگاه کلی به دامنه نوسان داشته باشیم و بخواهیم ویژگی دامنه نوسان را ذکر کنیم، باید گفت در بازار سرمایه به‌رغم عمده بازارهای سرمایه جهانی ما دامنه نوسانی داریم که–به جز صندوق‌ها- کمتر از ۱۰درصد است و این موضوع در کمتر بازار پیشرفته‌ای در دنیا دیده می‌شود.
دلیل این موضوع نیز به مشکلات و معایب ذاتی دامنه نوسان محدود برمی‌گردد. یکی از ایرادات بحث ایجاد اثر ربایشی یا همان (Magnet Effect) است؛ به این معنی که قیمت‌ها وقتی در آخر زمان معاملاتی به عدد سقف و کف مجاز دامنه نوسان نزدیک می‌شوند با سرعت بیشتری به آن می‌رسند و به عبارت دیگر باعث ایجاد صف خرید و فروش می‌شوند که این صف‌های خرید و فروش می‌تواند به روزهای بعدی تسری پیدا کند و در این حوزه هم گروه آمار تحلیل ریسک مرکز پژوهش و توسعه مطالعات تحلیل اسلامی سازمان بورس این اثر را بررسی کرد و دید در بسیاری از صنایع این اتفاق می‌افتد و از لحاظ آماری هم در بسیاری از صنایع این اثر تایید شد.
مورد بعدی که می‌شود از معایب محدودیت دامنه نوسان نام برد، بحث مربوط به فاصله گرفتن و زمان‌بر بودن رسیدن قیمت بازار به ارزش ذاتی است و این زمان‌بر بودن ممکن است کمی از کارآیی بازار بکاهد؛ چراکه یکی از تعاریف کارآیی اطلاعاتی این است که اخبار وقتی منتشر می‌شوند چه مثبت و چه منفی قیمت سهم در جهت همان اخبار سریعا به ارزش ذاتی خود برسد که نشان‌دهنده یکی از کارآیی‌های مهم به نام کارآیی اطلاعاتی بازار است که خب متاسفانه برای ما هم این اتفاق در بازار سرمایه ایران نمی‌افتد و عملا در کشف قیمت واقعی یک سهم تاخیر ایجاد می‌شود و این می‌تواند یکی دیگر از معایب مهم دامنه نوسان محدود باشد.
بنابراین با توجه به معایب مهمی که درباره محدودیت دامنه نوسان وجود دارد در بازارهای مالی جهان چنین روالی وجود ندارد. اما با این وجود، فلسفه وجودی دامنه نوسان در بازار سرمایه ما این است که بتواند یک مدیریت ریسک به وجود بیاورد؛ یعنی به‌رغم اینکه که خیلی از مقالات علمی وجود دامنه نوسان را تایید نمی‌کنند مهم‌ترین مزیت وجود دامنه نوسان در بازار سرمایه ایران بحث مدیریت ریسک است که این جزو مزایای دامنه نوسان نام برده می‌شود تا وقتی رفتارهای هیجانی مبتنی بر اتفاقاتی که می‌افتد و رویدادهایی که رخ می‌دهد و اخبار مثبت و منفی، نهاد ناظر بتواند رفتارها را کنترل کند تا سهامداران با خیال آسوده بتوانند تصمیم خودشان را بگیرند؛ اما متاسفانه رویکردی که سازمان بورس در این خصوص در نظر گرفته کاملا سلیقه‌ای است.
برای مثال در چند هفته گذشته که رئیس‌جمهور ایران شهید شد دامنه نوسان را محدود کردند و این موضوع مدت‌ها ادامه داشت یا در رویداد قبل‌تر که احتمال وقوع جنگ ایران با رژیم صهیونیستی مطرح بود باز هم دامنه نوسان محدود شد. از سمت دیگر اگر نگاهی به گذشته‌های دورتر داشته باشیم در روزهایی که سردار سلیمانی شهید شدند باز هم این رویکرد پیش گرفته شد؛ اما این رفتار سلیقه‌ای در رویکرد سازمان بورس برای موقعیت مشابه روز گذشته رخ نداد و این موضوع می‌تواند مقداری برای سرمایه‌گذاران مشمئزکننده باشد، همان‌طور که روز گذشته دیدیم ریزش بسیار شدیدی داشتیم و به سقف قیمتی سال99 یعنی قیمت‌های 4سال پیش رسیدیم که اگر حمایت روانی 2میلیون واحد هم از دست برود، بازیابی این حمایت از دست رفته بسیار سخت و سخت‌تر خواهد شد.
در این خصوص یکی از دیدگاه‌هایی که بین سرمایه‌گذاران وجود دارد این است که با توجه به روی کار آمدن دولت جدید، مسوولان مربوطه در سازمان آنطور که باید و شاید دلسوزی لازم را برای سهامداران خرد ندارند و به همین دلیل هم دیدیم که درباره دامنه نوسان تصمیمی گرفته نشد؛ درصورتی‌که میتوانستند دامنه نوسان محدود و نامتقارنی تعریف کنند که سمت منفی محدود شود و سمت مثبت طبق روال گذشته باشد؛ اما این اتفاقات شکل نگرفت و به این شائبه رهاسازی بورس دامن زد.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات