رفتار الاکلنگی «آتی» روی تکیه‌گاه ابهام
محمدحسین بابالو
دنیای‌اقتصاد : جابه‌جا‌شدن رکورد تاریخی بهای سکه آتی در بورس کالا مهم‌ترین خبر هفته گذشته در این بازار بود؛ اگرچه پس از کسب این رکورد قیمتی در تاریخ ۹ خرداد شاهد عقبگرد نرخ بودیم، ولی هنوز هم قیمت‌ها در سطوح بالایی قرار دارند. افزایش قیمت سکه در بازار نقدی، رشد مجدد قیمت دلار در کشورهای همسایه و داده‌های جانبی و خبرهای حاشیه‌ای موثر بر بازار آتی را می‌توان مهم‌ترین دلایل رشد نرخ در هفته گذشته به شمار آورد. در پایان هفته شاهد آغاز یک روند کاهشی در بازار بودیم، ولی هنوز بازار از سیگنال‌های روانی و رفتارهای هیجانی فاصله نگرفته است.
بازار آتی سکه در دو هفته اخیر در یک فاز افزایشی جدید قرار گرفته تا جایی که بزرگ‌ترین رکورد قیمتی در روز چهارشنبه گذشته به ثبت رسید و موجب شد تا قیمت سکه آتی سررسید دی‌ماه ۹۷ به ۲ میلیون و ۴۱۴ هزار تومان برسد که بالاترین رکورد در تاریخ بورس کالا به شمار می‌رود. همین سیگنال یعنی رشد مستمر قیمت‌ها در روزهای اخیر اگرچه در روز پنج‌شنبه کمی تعدیل شد، ولی باعث شده تا جریان غالب در بازار آتی تغییر کرده و از جذابیت‌های خرید در روزهای قبل به ترس از افت نرخ و تمایل به فروش بدل شود؛ نکته‌ای که جو کاهشی در این بازار را تقویت کرده، اگرچه شایعه از سر گرفته شدن پیش فروش سکه یا فروش گسترده سکه از سوی بانک مرکزی نیز به این روند کاهشی دامن زده است. هم‌اکنون نرخ‌های بازار آتی به قدری بالاست که اغلب معامله‌گران با نگرانی به نوسان قیمت‌ها نگاه می‌کنند، ولی این شرایط به معنای آن نیست که در بازار خریداری وجود نداشته باشد.
هنوز هم بیم و امید از نوسان قیمت‌ها موجب شده تا خریداران با ذهنیت‌های مختلف در این بازار ایفای نقش کنند اگرچه فاکتور ترس در نوسان قیمت‌ها مشهود است. البته روند کاهشی قیمت‌ها تنها یک روز در بازار آتی خودنمایی کرد و این مطلب نگرانی از تداوم افت قیمت‌ها را برجسته می‌سازد؛ اگرچه باز هم جریان نقدی است که برای بازار آتی تعیین تکلیف خواهد کرد. رشد نسبی قیمت دلار، ثبات شکننده بهای جهانی طلا، بیم و امید از نوسان قیمت‌ها در بازار نقدی با توجه به حجم عرضه و همچنین نرخ‌های بالای فعلی مواردی است که برای آینده بازار بسیار مهم خواهد بود. این در حالی است که رشد قیمت دلار در کشورهای همسایه هنوز ادامه داشته و این روند افزایشی به‌صورت مستقیم بر قیمت سکه تاثیرگذار خواهد بود؛ هرچند پتانسیل بروز و ظهور ندارد.
به نظر می‌رسد از این به بعد باید قیمت دلار را هم یک داده مبهم در نظر بگیریم زیرا تاثیرات مستقیم قیمت سکه و دلار دیگر همچون گذشته همخوانی قطعی ندارد گویی ملاک را باید بهای سکه در نظر گرفت و بر پایه آن قیمت دلار را استخراج کرد؛ رخدادی که ابهام در بازار آتی را تقویت کرده و تصمیمات هیجانی را هم برجسته‌تر خواهد ساخت.
حجم قراردادها و رفتار معامله‌گران
حجم قراردادهای آتی در هفته گذشته در بورس کالا با ۷۸/ ۳ درصد رشد همراه شد؛ یعنی برای سومین هفته پیاپی شاهد رشد حجم معاملات بودیم. البته از زمانی که سخت‌گیری‌های معاملاتی بیشتری در بازار آتی حکمفرما شده حجم معاملات کاهشی نسبی داشته و دیگر از حجم‌های معاملاتی بالای ۱۵۰ یا ۲۰۰ هزار قراردادی خبری نیست. این ویژگی را باید یک داده منفی در بازار به‌شمار آورد زیرا پتانسیل جذب سرمایه کمتری داشته و تنها برخی انتقادات از بورس کالا را در نوسان قیمت‌ها محدود می‌سازد. این در حالی است که کارویژه بازار آتی سکه جذب بخشی از سرمایه‌های سرگردان در بازار نقدی است و کاهش حجم معاملات اگرچه تاثیر چندانی بر کشف نرخ نداشته ولی جایگاه بازار آتی سکه را تضعیف می‌کند.
در شرایط فعلی که بازار آتی با تهدیدات پیشین روبه رو نیست بهتر است که وضعیت معاملاتی ساده‌تری در این بازار ایجاد شود اگرچه افزایش حجم معاملات هم به کاهش التهاب در بازار نقدی با مهاجرت نقدینگی به سمت بازار آتی منجر شده و هم درآمدزایی و آزادی عمل بیشتری را برای ارکان مختلف بازار و مخصوصا معامله‌گران به همراه دارد.
در هفته گذشته با وجود افزایش حجم معاملات، تعداد خریداران و فروشندگان در بازار آتی کاهش یافته که نشان می‌دهد افراد کمتری حجم معاملات بیشتری را ثبت کرده‌اند؛ یعنی یا شاهد خروج معامله‌گران از بازار بوده‌ایم یا فعالان فعلی بیشتر به نظاره بازار مشغول شده‌اند و برخی افراد محدود نبض معاملات بیشتری را در دست گرفته‌اند. این وضعیت را می‌توان با نوسان قیمت‌ها همگام دانست یعنی در شرایطی که نرخ در مسیر افزایش بود رویکرد صبر و نظاره در پیش گرفته شد و بازار بر رشد قیمت‌ها سوار شد تا بیشترین کسب سود را به‌دست آورد ولی در پایان فعالیت بازار یعنی اواخر هفته گذشته و کاهش قیمت‌ها خروج از بازار جذاب‌تر شد.
همین موارد نشان می‌دهد که یکی از پیچیده‌ترین هفته‌ها در ماه‌های اخیر در بازار آتی تجربه شده است و احتمال متضرر شدن بیشتری را به همراه داشته است. در هفته گذشته ۹ هزار و ۱۴۶ معامله- خریدار ایفای نقش کردند ولی ۹ هزار و ۵۹ معامله- فروشنده به ثبت رسید که نشان می‌دهد بازار در نرخ‌های بالای پیشین به فکر خروج از بازار بوده و رکوردهای پیشین را چندان هم به رسمیت نمی‌شناسد. این شرایط مهم نشان‌دهنده آن است که به رغم خروج از بازار ولی بسیاری هنوز به تداوم رشد قیمت‌ها خوش‌بین هستند؛ رخدادی که مشخص نیست بر پایه چه قیمتی برای دلار تعریف شده و دورنمای قیمتی را در چه سطوحی تعقیب می‌کند.
انتظارات دلاری؛ پاشنه آشیل مداوم بازار آتی
ذهنیت دورنمای قیمت‌ها را باید بسیار مهم ارزیابی کرد، زیرا همین روند قیمتی نشان داده است که بخش مهمی از بازار دلار را در نرخ‌های بالاتری ردیابی می‌کند که جو روانی رشد نرخ را نشان می‌دهد. حال در وضعیتی که در بازار ارز، انتظارات شاید حرف اول را بزند باید نگران بود، زیرا این مطلب به معنی آن است که ذهنیت بازار برای ماه‌های آینده شاید از نرخ‌هایی بالاتر برای دلار حمایت کند. حال در وضعیتی که هنوز سیستم‌های صرافی به‌صورت واقعی و اجرایی، عملیاتی نشده‌اند و نرخ‌ها بر پایه قیمت‌های معاملاتی کشورهای همسایه تعیین شده و تبعات و نتایج آن در بازار داخلی خودنمایی می‌کند باید گفت که این نگرانی و پتانسیل رشد قیمت‌ها باز هم وجود خواهد داشت.
همین جو روانی رشد قیمت‌ها که در بازار آتی خودنمایی می‌کند به معنی آن است که نوسان قیمت دلار را باید با فاز خوش‌بینی به رشد نرخ تعقیب کرد. اگر بتوان واقعیت‌های معاملاتی و داده‌های پیرامونی کشور را در نرخ کشف شده در بازار داخلی با شفافیت بیشتری نشان داد قطعا شرایط بهتری در برابر نوسان قیمت‌ها ایجاد خواهد شد آن هم در وضعیتی که اصلا بازاری برای کشف نرخ در داخل کشور وجود ندارد. با توجه به این شرایط باید برای چندمین بار پیاپی گفت که بورس ارز نیاز بازار است و باید از آن به‌عنوان یک بازار متشکل بهره برد. حال در شرایطی که به بورس ارز شاید در چارچوب بورس کالا نیاز داریم شاهد هستیم که حتی سیستم‌های صرافی رسمی هم عملیاتی نیستند.
بهای جهانی طلا و تاثیرات آن بر بازار آتی
وزن تاثیرگذاری نوسان بهای جهانی طلا بر بازار آتی کمرنگ شده ولی از این پس این نکته اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. به‌عنوان مثال هم‌اکنون که شایعات از عرضه گسترده سکه در بازار داخلی خبر می‌دهد مهم‌ترین داده تاثیرگذار بر بازار آتی اول قیمت سکه عرضه‌شده خواهد بود و دیگری حجم عرضه. در مورد قیمت عرضه نیز باید بیش از همه به نوسان قیمت جهانی طلا مراجعه کرد و البته به فکر قیمت دلار مورد محاسبه نیز بود. این در حالی است که بازار دلار اگرچه فراز و فرودهای خاص خود را دارد ولی می‌توان به ثبات نسبی و حتی میل به کاهش قیمت‌ها خوش‌بین بود ولی این تنها یک ذهنیت در بین اهالی بازار است. این نکته به معنی توجه بیشتر به نوسان قیمت دلار در بازارهای جهانی است.
قیمت‌های جهانی طلا در نزدیکی ۱۳۰۰ دلار بر هر اونس نوسان می‌کند؛ اگرچه اما و اگرهای رشد نرخ بهره در آمریکا تاثیر خود بر افت بهای طلا را نشان داد ولی این حجم از تاثیرگذاری و حفط سطوحی نزدیک به ۱۳۰۰ دلار و یا کمتر از آن نشان داد که طلا مقاوم‌تر از چیزی است که به‌نظر می‌رسد. به‌صورت دقیق‌تر هم‌اکنون نرخ بهره رسمی در آمریکا ۸/ ۱ درصد است و گمانه‌زنی‌ها حتی از رشد بیشتر این نرخ حکایت دارد؛ آن‌‌هم در وضعیتی که نرخ تورم آمریکا ۵/ ۲درصد است. از سوی دیگر پتانسیل افزایش بیشتر نرخ بهره بسیار جدی است و همین گمانه‌زنی‌ها فشار بسیاری را بر بازار طلا وارد ساخته است. از سوی دیگر ارزش هر دلار آمریکا در برابر سبدی از ارزهای معتبر در جهان نزدیک به ۹۴ واحد است ولی حتی به‌صورت مقطعی ۹۵ واحد را هم تجربه کرده که فشار بزرگی برای بهای جهانی طلا محسوب می‌شود. البته در محاسبات موجود افزایش نرخ بهره و اما و اگرهای آن مورد‌توجه قرار نمی‌گیرد.
طلای جهانی که هم‌اکنون نزدیک به ۱۳۰۰ دلار در هر اونس نوسان می‌کند در روزهای اخیر بین ۱۲۸۵ تا ۱۳۲۵ دلار نوسان داشته ولی شرایط نسبتا با‌ثباتی را تجربه می‌کند. نگاهی به نوسان ارزش دلار در بازارهای جهانی به صراحت از رشد این نرخ در هفته‌ها و حتی ماه‌های اخیر حکایت دارد؛ یعنی این انتظار وجود داشته که طلا هم به همان میزان افت نرخ را داشته باشد.
در نمودارها مشخص است که طلا همگام با ارزش دلار ولی در جهت معکوس نوسان کرده ولی در هفته‌های اخیر به‌نظر می‌رسد افت قیمت طلا ضعیف‌تر از افزایش ارزش دلار است یعنی طلا در مقایسه با دلار وضعیت بهتری دارد. این شرایط از آن جهت برجستگی و اهمیت بیشتری خواهد داشت که هم نرخ بهره آمریکا افزایشی است و هم پایه پولی این کشور وارد یک فاز کاهشی جدید شده است، اگرچه می‌توان گفت که پای تورم در میان است.
با توجه به این شرایط که نشان‌دهنده کارنامه بهتر طلا در مقایسه با سیگنال‌های تاثیرگذار بر آن است، می‌توان گفت که طلا از پشتوانه‌هایی قوی‌تر از شرایط مرسوم خود برخوردار شده که همین ادعا طلا را همچون یک فنر فشرده تصویر می‌کند ولی این همه ماجرا نیست. نوسان ارزش دلار اجازه چندانی برای فوران آتشفشان رشد قیمت‌ها نمی‌دهد؛ یعنی طلا نیاز دارد که در کوتاه مدت از برخی سیگنال‌های جانبی سوخـتگیری کند تا خود را برای رشد نرخ در میان‌مدت آماده سازد. این مطلب باز‌هم شبیه به فشرده‌تر شدن فنر رشد قیمت‌هاست ولی در نهایت طلا مسیر خود را پیدا خواهد کرد.
حال در شرایطی که سیگنال‌های بین‌المللی همچون تنش‌های ژئوپلیتیکی و حتی جنگ تجاری با مبدا آمریکا در حاشیه نوسان قیمت طلا نقش‌آفرینی می‌کنند، می‌توان گفت که طلا با سوخت‌رسانی‌های جانبی همراه شده ولی چندان عمیق و جدی نخواهد بود. این ادعا را می‌توان در نوسان نرخ در سال‌های گذشته تعقیب کرد مخصوصا در زمان‌هایی که رژیم صهیونیستی با کشورهای همسایه خود جنگ‌هایی جدی را تجربه می‌کرد ولی جرقه‌های رشد قیمت طلا مقطعی و محدود بوده و احتمالا هم‌اکنون هم رخداد خاصی که بر بازار طلا تاثیر بگذارد تجربه نخواهد شد. این در حالی است که گمانه‌زنی‌ها از ورود بازارهای جهانی به یک بحران هر روز افزایش می‌یابد ولی هنوز برای پرداختن به این ادعا هم بسیار زود است اگرچه چنین مطلبی در صورت وقوع بازار طلا را به کل تغییر خواهد داد. البته جنگ تجاری آمریکا و داده‌های درونی این کشور هنوز توان کافی برای ملتهب کردن بازار طلا را در اختیار ندارد.
نکته دیگری که تاکنون از رشد قیمت جهانی طلا ممانعت کرده تغییر در حجم تولید معدنی سال ۲۰۱۷ است. در گذشته برآورد می‌شد که حجم تولید معدنی طلا در سال گذشته میلادی نزدیک به ۳۱۰۰ تن برای کل جهان باشد یعنی تغییر ناچیزی به نسبت سال قبل از آن داشته باشد ولی داده‌های منتشر شده اخیر نشان می‌دهد که این حجم به ۳۱۵۰ تن رسیده که ۳/ ۱ درصد بیشتر از برآورد پیشین و بالاتر از ارقام سال قبل است. در یکی دیگر از آمارها حجم تولید معدنی طلا ۳۲۶۸ تن است که با رقم پیشین متفاوت بوده ولی باز‌هم تاکید می‌کند که این رقم تولید بالاترین تولید معدنی در تاریخ است. در گزارشی در تاریخ ۲۵ شهریورماه سال گذشته با عنوان ثبات شکننده در بازار فیوچرز به شرایط تولید معدنی طلا در جهان پرداختیم ولی آمارهای ذکر‌شده جدیدترین داده‌های موجود در این حوزه است که برخی از مواد گزارش پیشین را اصلاح می‌کند.
همین سیگنال یعنی رشد تولید معدنی طلا در جهان یکی از سرعتگیرهای بهای جهانی این فلز بوده است ولی با فرض همین رشد تولید و البته احتمال جذابیت نگهداری طلا باز‌هم می‌توان گفت که تجمیع داده‌های موجود در کنار افزایش تقاضای صنعتی و سرمایه‌گذاری و حتی مهاجرت سرمایه‌ها به این بازار می‌تواند به تغییراتی جدید در بازار طلا منتهی شود. حال که شایعاتی در مورد بحران مالی جدید سر زبان‌ها افتاده ولی چندان هم جدی گرفته نمی‌شود شاید برای برخی از افراد خرید دارایی‌های امن جذابیت بیشتری پیدا کند که خروجی آن رشد قیمت طلای جهانی است.
همان‌گونه که در گزارش پیشین به آن اشاره کردیم بهای جهانی طلا رفتاری شبیه به نوسان قیمت نفت خام در اوایل سال ۲۰۱۶ را تجربه می‌کند یعنی گیر افتادن در مخمصه قیمتی و عدم پتانسیل رشد نرخ. این در حالی است که بهای طلای جهانی به سرعت فوران کرد و هم‌اکنون حتی از نفت ۸۵ دلاری هم صحبت به میان می‌آید و اگر تشابه نوسان قیمت‌های نفت و طلا را به دلایل خاص بپذیریم، طلا هم پس از یک دوره گذار، وارد یک فاز افزایشی جدی خواهد شد؛ رخدادی که البته هنوز نمی‌توان با اعتماد در مورد آن سخن گفت.
این خبر را به اشتراک بذارید!
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات