رانت ارزی حذف می‌شود
دنیای اقتصاد : بانک مرکزی سکاندار خود را روز گذشته رسما تعویض کرد. مراسم تکریم ولی‌الله سیف در ساختمان بانک مرکزی برگزار و در آن حکم ریاست جدید توسط اسحاق جهانگیری به عبدالناصر همتی اهدا شد. رئیس قبلی از دستاوردها و چالش‌های دورانش گفت و رئیس جدید، مواضع خود را در مورد سیاست‌های پولی و ارزی اعلام کرد. امیدبخش‌ترین سخن رئیس جدید بانک مرکزی، وعده حذف رانت ارزی بود که آن را از مهم‌ترین برنامه‌های پیش‌رو خطاب کرد. همتی برای حفظ قدرت ارزی کشور مترادف جدیدی آورد که عبارت بود از صیانت و تقویت منابع و ذخایر بانک مرکزی، کنترل تورم، اصلاح ناترازی‌های موجود در شبکه بانکی، استقرار نظم و انضباط در بانک‌ها و مهار کردن حجم نقدینگی بالا و فزاینده حاضر. با این حساب انتظار می‌رود در دوره ریاست جدید، حفظ قدرت ارزی، تثبیت نرخ ارز بدون توجه به شاخص‌های کلان اقتصادی معنی نشود.
رانت ارزی حذف می‌شود
عکس: مجتبی سرانجام‌پور/ دنیای اقتصاد
پرده‌آخر
عصر شنبه، ششم مرداد برج شیشه‌ای میرداماد، برای آخرین‌بار شنونده صدای ولی‌الله سیف در مقام رئیس کل بانک مرکزی بود. سیف که به ایستگاه پایانی ۵ سال ریاست بر نهاد سیاست‌گذار پولی کشور رسیده بود، سخنرانی خود در مراسم تکریم را متفاوت با آنچه گذشته از او شنیده بودیم، آغاز کرد. حال و هوای احساسی در پاره‌ای از لحظات سخنرانی غالب بود، در آنجا که رئیس سابق بانک مرکزی اشعاری از حافظ و سعدی می‌خواند یا از ۴۰ سال فعالیت در نظام بانکی کشور و رابطه دوستانه با مجموعه بانکی سخن می‌گفت، فضا بیشتر به سمت احساسات گرایش پیدا کرده بود. فارغ از این مسائل، سیف آخرین سخنرانی خود در بانک مرکزی را به دو دسته اصلی دستاوردهای بانک مرکزی و چالش‌های پیش‌روی اقتصاد کشور تقسیم کرد. دستاوردها شامل ساماندهی بازار پول، مهار تورم و بهبود رشد اقتصادی، ثبات‌بخشی به بازار ارز تا فصل سوم سال گذشته و بهبود سیستم نظارتی بانکی می‌شدند. چالش‌های پیش‌رو نیز رشد نقدینگی، استقلال بانک مرکزی، اصلاح ساختار نظام بانکی و مهار و مبارزه با فساد را دربرمی‌گرفت. سیف در دل سخنان خود انباشت برخی عدم تعادل‌های موجود در اقتصاد کلان طی سال‌های قبل و «اصرار بر ثبات نرخ ارز» طی این سال‌ها را زمینه‌ساز تشدید التهابات دانست؛ موضعی که از او تاکنون به این صراحت شنیده نشده بود. سیف سیاست کنونی بانک مرکزی را نیز حفظ ذخایر ارزی برای آماده نگه داشتن اقتصاد ایران در مقابل تحریم‌ها عنوان کرد. در واقع به گفته او، بانک مرکزی به شکل تعمدی از تزریق بی‌رویه ارز خودداری کرد و منافع ملی را در اولویت قرار داد و در مقابل فشارها ایستادگی کرد.
به گزارش روابط‌عمومی بانک مرکزی ولی‌الله سیف در مراسم تکریم خود با اشاره به عملکرد پنج ساله خود در بانک مرکزی، عنوان کرد: علاقه‌مندم عملکرد بانک مرکزی در دوره ۵ ساله مسوولیت اینجانب در فرصت مقتضی و به دور از هیاهو، توسط صاحبنظران، اصحاب‌رسانه و عموم مردم شریف ایران مورد نقد قرار گیرد و به‌ویژه علاقه‌مندم در این نقد به نقاط ضعف، بیشتر پرداخته شود تا در ادامه مسیر، مورد استفاده مسوولان نظام بانکی و پولی کشور قرار گیرد.
مبارزه با موسسات غیرمجاز: رئیس‌کل سابق درخصوص برخورد با موسسات مالی غیرمجاز و ساماندهی آنها، گفت: حضور موسسات اعتباری غیرمجاز در بازار پول و آثار مخرب آن بر نظام پولی و بانکی کشور پدیده منحصربه‌فردی بود. ریشه چندین ساله و رشد فزاینده این موسسات حاکی از آنچنان درجه نفوذی در قدرت بوده است که دولت‌های گذشته نه‌تنها با آنها برخورد نکردند، بلکه عملا موجبات گسترش آنها را نیز فراهم کردند. نمونه‌هایی از آثار قدرت‌نمایی این شبکه‌های فساد را می‌توان در ماجرای برخورد بانک مرکزی با آنها دید که تبلور آن در حجم عظیمی از تخریب‌ها و فضاسازی‌ها علیه دولت، بانک مرکزی و شخص اینجانب نمود عینی یافت.
او با اشاره به ورود قاطعانه و جدی بانک مرکزی به مساله موسسات مالی غیرمجاز افزود: بی‌تردید ورود بانک مرکزی به این حوزه و خارج کردن این غده بدخیم نامشروع از نظام پولی کشور، رویدادی ماندگار در تاریخ خواهد بود که انتظار می‌رود تحلیل آثار اقتصادی و اجتماعی آن پس از افشای واقعیت‌هایی که هنوز گفته نشده، ابعاد بیشتری از این اقدام تاریخی را آشکار کند.توضیحی درباره بازار ارز: رئیس سابق شورای پول و اعتبار ثبات بخشی به بازار ارز را از دیگر دستاوردهای بانک مرکزی طی دوران تصدیگری خود دانست و گفت: آهنگ ثبات بازار ارز که از ابتدای دولت یازدهم و حتی قبل از شروع به کار دولت به دلیل انتظارات مثبت حاکم شده بر جامعه آغاز شد تا فصل سوم سال گذشته به‌خوبی ادامه یافت. اما پس از آن، مجموعه‌ای از رویدادهای خارجی و داخلی، این روند را معکوس و بازار ارز را ملتهب کرد. البته انباشت برخی عدم تعادل‌های موجود در اقتصاد کلان طی سال‌های قبل و اصرار بر ثبات نرخ ارز طی این سال‌ها زمینه‌ساز تشدید التهاباتی شد که شاهد آن هستیم.
سیف این پدیده را دارای ویژگی‌های پیچیده منحصربه‌فردی دانست و گفت: اگرچه صاحبنظران و تحلیلگران اقتصادی در این‌باره بسیار گفته و نوشته‌اند و اگرچه بخشی از این تحلیل‌ها درست و عادلانه است، اما به گمان من شاید جامعیت کافی ندارد که یک دلیل اصلی آن عدم تقارن اطلاعاتی است که هم بین مجموعه تحلیلگران و هم بین آنان با مسوولان تصمیم‌گیر وجود دارد.
او تاکید کرد: البته بانک مرکزی می‌توانست با استفاده از تزریق ذخایر ارزی که اکنون در وضعیت مناسبی قرار دارد، برای مدتی این التهابات را مهار کند، اما ترجیح دادیم منافع ملی را در اولویت قرار داده و بهای آن را با قبول فشارها و توهین‌های ریز و درشت تحمل و از ذخـایر ارزی کشـور محافظت کنیم تا در ماه‌های چالشی پیش‌رو، دولت و بانک مرکزی برای مقابله با تنش‌های بیشتر از اقتدار لازم برخوردار باشند. شاید در مجالی دیگر در این‌باره بیشتر سخن بگویم.
حسرت استقلال بانک مرکزی: ولی‌الله سیف با بیان اینکه استقلال بانک مرکزی، یکی دیگر از ملاحظات مهم در نظام اقتصادی کشور است که باید هرچه زودتر تصمیم درستی در مورد آن گرفته شود، تصریح کرد: کمااینکه بسیاری از انتقادات جامعه، رسانه‌ها و حتی تحلیلگران اقتصادی و مالی نسبت به عملکرد بانک مرکزی وارد بود اگر خطاب آنها به یک بانک مرکزی مستقل بود. اما امروز واقعیت غیر از این است. اساسا بانکداری مرکزی مدرن جهانی در چند دهه گذشته دچار تحولی بنیادین شده است، در حالی که چند دهه است در قانون بانکداری مرکزی کشور ما هیچ تجدیدنظر معناداری صورت نگرفته است، بنابراین بدون تبیین اهداف روشن و استقلال عملیاتی، نمی‌توان و نباید از بانک مرکزی انتظار عملکردی مشابه بانک‌های مرکزی تراز جهانی را داشت.به گفته سیف، استقلال واقعی بانک مرکزی مستلزم قانون مناسب، اعطای اختیارات لازم و کافی و تجهیز بانک مرکزی به سرمایه انسانی متخصص، حرفه‌ای و با انگیزه است که خود مستلزم ایجاد نظام انگیزشی مادی و معنوی، متناسب با مسوولیت‌های سنگین و خدمات آنان است.
خواسته‌های دولت از بانک مرکزی
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در مراسم تکریم ولی‌الله سیف و معارفه عبدالناصر همتی حاضر بود تا مهم‌ترین خواسته‌های دولت از سیاست‌گذار پولی را شرح دهد.کنترل نقدینگی: معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: یکی از موضوعات مهم در حوزه بانکی موضوع نقدینگی است. جهانگیری افزود: نقدینگی به جای اینکه به‌صورت غیرکنترلی به سمت ارز، مسکن و سکه برود باید به سمت کمک به اقتصاد کشور حرکت کند. او ادامه داد: فکر می‌کنم موضوع اینکه نقدینگی چگونه در مقطع فعلی برنامه‌ریزی شود تا به تورم کشور دامن نزند و موجب افزایش غیرقابل کنترل نشود، موضوع اساسی است که باید در دستور کار رئیس‌کل جدید بانک مرکزی قرار گیرد.
اعمال سیاست‌های ارزی متناسب: معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: سیاست‌های ارزی از دیگر موضوعات قابل توجهی است که در شرایط جدید باید مورد توجه قرار گیرد.او به محدودیت‌های آمریکا علیه ایران اشاره کرد و افزود: شرایط جدیدی پدید آمده است و مشخصه‌های آن این است که طرف مقابل (آمریکا) محدودیت‌های جدی برای ما اعمال کرده که روی درآمدهای ارزی اثر می‌گذارد و یکی از آنها نفت است. در این شرایط خطیر ویژگی اقتصادی وجود دارد که باید مسوولان اقتصادی کشور آن را بشناسند و اقدامات مناسب انجام دهند.
جهانگیری اضافه کرد: آمریکا در این زمینه سرمایه‌گذاری خاصی برای محدود کردن فروش نفت ما انجام داده و هم در ارتباط با نقل‌و‌انتقالات پولی، برنامه‌ریزی‌هایی را صورت داده است که باید مسوولان اقتصادی در مقابل این برنامه‌ریزی‌ها اقدامات مناسب انجام دهند تا ملت و اقتصاد، کمترین آسیب را ببینند.او ادامه داد: برای منابع پتروشیمی که منبع درآمد ارزی ما است نیز تحریم‌هایی اعمال شده است؛ بنابراین در بخش منابع کشور در شرایط ویژه قرار داریم.معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: در بخش عرضه و تقاضای ارز نیز با تقاضای جدیدی روبه‌رو شدیم که بانک مرکزی باید سیاست‌های خود را برنامه‌ریزی و متناسب با شرایط موجود طراحی کند.
وی تصریح کرد: مطمئن هستم درباره مشکلاتی که رئیس‌کل جدید بانک مرکزی با آن روبه‌رو است نخبگان و صاحبنظران را مورد مشورت قرار خواهد داد و انتظار داریم صاحبنظران و نخبگان نیز به دولت و مسوولان بخش‌های اقتصادی کمک کنند.او افزود: البته در زمینه سیاست‌های ارزی بحث نقل‌وانتقال پول نیز وجود دارد که منابعی از آن در کشورهای دیگر است و این‌طور نیست که در منابع با محدودیت جدی روبه‌رو باشیم و نیاز است بخش خصوصی کمک کند تا جایی که بانک مرکزی قدرت دارد از آن استفاده کند.
اصلاح نظام بانکی: جهانگیری با اشاره به اینکه اصلاح نظام بانکی از دیگر موضوعات مهم است، یادآور شد: از روزهای نخست دولت یازدهم مطرح بود که نظام بانکی با مشکلات جدی روبه‌رو است که یکی از آنها بحث معوقات بانکی بود.معاون اول رئیس‌جمهوری افزود: خیلی از فعالان اقتصادی نتوانسته بودند سررسیدهای وام‌های خود را برگردانند که در سال ۹۴ رئیس‌جمهوری دستوری دادند تا طرحی برای اصلاح نظام بانکی تهیه شود و دوستان ستاد اقتصادی کار گسترده‌ای انجام دادند و طرحی تهیه شده که در نهایت رئیس‌جمهوری آن را ابلاغ کرد.
وی ادامه داد: اخیرا نیز رئیس‌جمهوری یادداشتی را به بنده نوشتند که اصلاح نظام بانکی مجددا پیگیری شود که طرح کاملی تهیه شد که قابل اجرا و عملیاتی است.معاون اول رئیس‌جمهوری تصریح کرد: آنچه مهم است نظام بانکی نیازمند مطالعه آنچنانی نیست و نظام بانکی در کشور نقش اصلی و تعیین‌کننده در تامین مالی اقتصاد دارد و بازار سرمایه نیز سهمش افزایش یافته، ولی تا بخواهد تامین‌کننده منابع باشد، نیازمند زمان است که باید بانک مرکزی این موضوع را در دستورکار قرار دهد.جهانگیری اظهار کرد: از موضوعات مهم بانک مرکزی نظارت بر بانک‌ها است و نمی‌شود نرخ سود بانکی عددی باشد ولی بانک‌ها به آن کم‌توجهی کنند؛ بانک مرکزی ابزارهای زیادی برای برخورد دارد و باید با اقتدار، نظارت خود را اعمال کند.
مواضع رئیس جدید
غروب اولین روز هفته مقارن با آغاز دوران عبدالناصر همتی در بانک مرکزی شد. همتی حکم ریاست کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را از دست معاون اول رئیس‌جمهور دریافت کرد و اولین مواضع خود در مقام جدید را با حضار در میان گذاشت.حذف رانت ارزی: رئیس جدید با کوتاه‌ترین جملات و به صریح‌ترین شکل، سیاست‌های پولی و ارزی مدنظر خود را اعلام کرد. او در همان آغاز سخن حذف رانت ارزی و اعتباری بانکی را از مهم‌ترین برنامه‌های پیش روی بانک مرکزی در دوران جدید معرفی کرد که می‌توان از آن به‌عنوان مهم‌ترین وعده همتی یاد کرد. رئیس جدید بانک مرکزی حفظ قدرت ارزی کشور را مساوی با صیانت و تقویت منابع و ذخایر بانک مرکزی، کنترل تورم، اصلاح ناترازی‌های موجود در شبکه بانکی، استقرار نظم و انضباط در بانک‌ها و مهارکردن حجم نقدینگی بالا و فزاینده حاضر و هدایت مناسب آن با ابزارهای سیاست پولی و اعتباری دانست. همتی حفظ قدرت ارزی را برابر با تثبیت نرخ ارز در قیمت نامعقول اعلام نکرد و این وعده می‌تواند نویدبخش دوران جدیدی باشد.
او بانک مرکزی را ستون فقرات نظام مالی کشور دانست. همتی افزایش تاب‌آوری اقتصاد در برابر تلاش دشمنان برای ایجاد انزوای مالی را بسیار ضروری دانست و گفت: دشمنان کشور و مردم عزیز ایران با اعمال تحریم‌ها در حوزه اقتصاد دنبال از بین بردن سرمایه اجتماعی دولت و القای ضعف حاکمیت در اداره امور کشور هستند.
رئیس‌کل جدید بانک مرکزی تاکید کرد: ان‌شاءالله تهدید به وجود آمده را به فرصتی برای ارتقای نظام مالی، اصلاح راهکارها و عدم تعادل‌های کلان اقتصادی تبدیل می‌کنیم.انتقاد از سیاست‌های ارزی: همتی با تاکید بر اینکه وضعیت کنونی بازار ارز، محصول ناترازی‌های عمیق ترازنامه نظام بانکی، بی‌تدبیری در استفاده از ابزارهای سیاست پولی و سردرگمی در اعمال سیاست‌های ارزی است؛ دلیل اصلی ایجاد نابسامانی در بازار ارز را عدم کنترل و هدایت جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی و نبود ابزارهای جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز و سکه طلا و البته القای جو بدبینی و انتظارات منفی توسط دشمنان با هدف ترسیم آینده‌ای تیره و نامطمئن در ذهن مردم دانست.رئیس جدید شورای پول و اعتبار تصریح کرد: در مورد سیاست‌های ارزی و کنترل بازار ارز برنامه‌ای دارم که با رئیس‌جمهور مطرح کرده‌ام و ان‌شاءالله پس از نهایی شدن، در این زمینه اطلاع‌رسانی مناسب انجام خواهد شد.مدیریت انتظارات: عالی‌ترین مقام پولی و بانکی کشور ادامه داد: هم‌زمان با به‌کارگیری ابزارهای مناسب برای اعمال سیاست‌های پولی و ارزی، سیاست ارتباطی فعال و صادقانه در بیان مواضع بانک مرکزی و تنظیم انتظارات مردم و امیدبخشی به آینده، دنبال خواهد شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه دوره جدید بانک مرکزی پیام‌آور ثبات و آرامش فکری برای تمام اقشار مردم و اهالی کسب‌وکار و نیز احیا و تقویت اعتماد عمومی به سیاست‌گذار پولی خواهد بود، گفت: در این رابطه، موضع درست و اصولی در سیاست‌گذاری پولی و ارزی شرط لازم است، اما شرط کافی برای تحقق اهداف به‌ویژه هدف ثبات قیمت‌ها، جلب اعتماد عمومی است. بنابراین با توجه به اهمیت عنصر انتظارات در تصمیمات اقتصادی، تنظیم و اصلاح انتظارات مردم امری حیاتی برای پیشبرد موفق سیاست‌های پولی، اعتباری و ارزی است.توجه به تئوری‌های اقتصاد: همتی درباره اهمیت بنیان علمی سیاست‌های اتخاذ شده، گفت: در سیاست‌گذاری پولی، بانک مرکزی حتما بر مبانی علمی تکیه خواهد کرد؛ تجربه عملی طی دهه‌های اخیر نشان می‌دهد که در سخت‌ترین شرایط هم نمی‌توان و نباید مبانی نظری علم اقتصاد را کنار گذاشت. نحوه سیاست‌گذاری باید به‌گونه‌ای باشد که با جریان فکری و تحلیلی منبعث از نظرات غالب اقتصاددانان و متخصصان پولی و بانکی همخوانی داشته باشد.
همتی افزود: در حوزه هدایت بازار پول، رویکرد فعالانه و نظارت قوی بر بانک‌ها، ضامن ایجاد و تداوم ثبات مالی است. در این چارچوب ضمن اذعان به مشکلات موجود در نسبت‌های مالی و ساختار ترازنامه‌ای بانک‌ها، باید تلاش کرد تا از طریق راهکار‌های لازم و بدون حاشیه‌سازی و ایجاد اضطراب بانکی، تصویر موجود را بهبود بخشید.
برجسته‌ترین ابزار سیاست پولی: رئیس‌کل بانک مرکزی بهره‌گیری از ابزار عملیات بازار باز اسلامی به‌عنوان مهم‌ترین ابزار سیاست پولی را یک ضرورت دانست و تصریح کرد: برای جلوگیری از خلق بی‌قاعده و نوسانات نامطلوب در پایه پولی و نقدینگی باید روند روبه رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی مهار شده و بازار بین بانکی از کارآمدی، شفافیت، قانون‌مداری و عمق بیشتری برخوردار شود.همتی با اشاره به لزوم مبارزه با فساد و رانت‌خواری در نظام پولی و ارزی کشور گفت: امروز مبارزه با فساد و رانت‌خواران در نظام پولی و ارزی یکی از مطالبات جدی مردم است که باید به‌طور جدی و مستمر سرلوحه فعالیت همکارانم در سیستم بانکی کشور باشد.وی ادامه داد: من یک معلم اقتصاد دانشگاه هستم بنابراین تنوع دیدگاه‌ها و نظرات برای من امری طبیعی، ملموس و قابل درک است. از تمام اساتید اقتصاد دانشگاه‌‌ها و صاحبنظران پولی و ارزی، خاضعانه می‌خواهم نظرات و پیشنهاد‌های خود را به اینجانب منعکس کنند. ان‌شاءالله در یک برنامه منظم دیدگاه‌ها و نظرات طیف‌های مختلف علمی و کارشناسی را مستقیما دریافت خواهم کرد و در اداره امور به نحو شایسته مورد بهره‌برداری قرار خواهم داد.
این خبر را به اشتراک بذارید!
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات